عوامل مؤ ثر در رشد و نمو کودکان ۲

       

 چگونه و با چه معیاری رشد کودکان را ارزیابی کنیم؟

رشد جسمی اطفال در یکی دو سال اول عمر دارای شیب تندی است. رشد سیستم اعصاب مرکزی (CNS) تا 2 سالگی رشد خود را طی می‏کند و در سال اول خیلی زیاد است. رشد سیستم عصبی مرکزی تا 5 سالگی دارای شیب تندی است و سپس ملایم می‏شود.

ـ معیارهای ارزیابی رشد به سه دسته‏اند:

1ـ وزن

2ـ قد

3ـ دور سر

از این سه معیار می‏توان گفت که آیا کودکی در جاده سلامتی قرار دارد یا خیر. از بین این سه معیار، دور سر بخصوص دو سال اول از اهمیت بیشتری برخوردار است ولی کمبود تغذیه به ترتیب ابتدا روی وزن سپس روی قد و نهایتا روی دور سر اثر می‏گذارد.

                                                                                                               

1ـ اندازه‏گیری دور سر:

دور سر یک نوزاد فولترم به طور طبیعی حداکثر 35 سانتی‏متر است این اندازه می‏تواند بین 35 ـ 30 سانتی‏متر متغیر باشد.

دور سر نوزاد و شیرخوار باید با متری که کش نیاید اندازه‏گیری شود و باید از بالای ابروها و برجستگی پس‏سری (اکسیپوت) عبور کند.

در سه ماه اول، 6 سانتی‏متر و در سه ماه دوم، 3 سانتی‏متر و در شش ماه دوم نیز 3 سانتی‏متر به دور سر اضافه می‏شود که مجموعا در سال اول، 12 سانتی‏متر به دور سر نوزاد افزوده خواهد شد.

2ـ اندازه‏گیری قد:

باید توجه داشت که تا 5 سالگی اندازه‏گیری قد باید در وضعیت خوابیده « Length  » انجام گیرد و بعد از آن در وضعیت ایستاده « Hight » انجام شود. قد نوزاد فولترم حدود 50 سانتی‏متر است و سپس در سال اول 25 سانتی‏متر به آن افزوده می‏شود. سپس قد کودکان بین 2 تا 12 ساله را از فرمول زیر تعیین می‏کنیم:

77 + (6 × سال) = اندازه قد کودکان 2 تا 12 ساله به سانتی متر

                                                                                                             

3ـ اندازه‏گیری وزن:

وزن نوزادان به طور طبیعی می‏تواند بین 5/2 تا 5/3 کیلوگرم متغیر باشد. با استفاده از فرمولهای زیر می‏توان وزن را تا 12 سالگی تعیین نمود.

8 + (2 × سن کودک به سال) = 6 ساله - 2 ساله

5 - (7 × سن کودک به سال)2 = 12 ساله ـ 6 ساله

ولی به طور کلی وزن شیرخوار در 5 ماهگی دو برابر وزن موقع تولد و در یک سالگی سه برابر وزن موقع تولد خواهد شد.

* بچه‏ای که به طور طبیعی در ابعاد فیزیکی و روانی و مغزی دایما در حال رشد باشد می‏گویند در جاده سلامتی پیش می‏رود. بنابراین با در دست داشتن این اطلاعات مختصر می‏توانیم ارزیابی دقیقی از وضعیت سلامتی کودکانمان داشته باشیم و در صورت بروز هر گونه اختلالی سریعا اقدام نماییم.

در بررسیهای انجام شده وزن نسبت به سایر معیارهای ارزیابی تندرستی کودکان از حساسیت بیشتری برخوردار است. وزن به سرعت می‏تواند تحت تأثیر عوامل بیماری‏زا و عفونی و سوء تغذیه قرار بگیرد در حالی که سایر معیارها (قد ـ دور سر و دور بازو) بعد از مدت زمان طولانی‏تری تحت تأثیر این عوامل از ادامه روند رشد باز می‏مانند.

بنابراین والدین باید توجه داشته باشند که ماهی یک بار بخصوص در سال اول، شیرخوار به طور مرتب توزین شود. پس به مجرد اینکه احساس کردیم که رشد وزنی کودک کند شده و یا کودک دچار لاغری چشمگیر شده است باید با مراجعات منظم و توزین دقیق به توصیه‏های بهداشتی و درمانی پزشک به دقت عمل نماییم و با این اقدامات از بیماری خطرناک سوء تغذیه پیشگیری نماییم. این اقدامات وظیفه مشترک والدین و مراکز بهداشتی است.

آنچه باید تذکر دهیم این است که سرعت رشد وزن بسیار سریعتر از رشد قد و دور سر و دور بازو است. به عنوان مثال شیرخوار یک ساله‏ای که وزن تولدش 4/3 کیلوگرم بوده است، در یک سالگی باید سه برابر وزن موقع تولدش را داشته باشد در حالی که قد این انسان یک ساله   1 / 5 برابر قد موقع تولدش است.

                                                                                                       

** اندازه‏گیری محیط دور بازو

محیط دور بازو بخصوص در قسمت وسط بازوی چپ از معیارهای تعیین‏کننده رشد و حرکت در جاده سلامتی است. اگر میزان دور بازو در شیرخوار از 14 سانتی‏متر کمتر باشد دچار سوء تغذیه است. اما اندازه‏گیری محیط دور بازو جزو کارها و اقدامات روزمره مراکز بهداشتی نمی‏باشد.

                       

*در موقع تولد دندانهای شیری استخوانی شده و اولین آسیای دایمی نیز شروع به استخوانی شدن می‏کند. بچه‏هایی که دیرتر از موعد دندانهایشان در بیایند اگر با رادیوگرافی کنترل کنیم باید مشخص باشند، البته بعضی از بچه‏ها به ندرت فاقد دندان‏اند و حتی تا سنین مدرسه نیز دندان شیری ندارند تا اینکه دندان دایمی آنها در بیاید. باید توجه داشته باشیم که اگر بچه‏ای فقط دندان نداشته باشد ولی بقیه اعمال و رفتارش طبیعی باشد و از رشد جسمانی و روانی متناسبی برخوردار باشد جای هیچ گونه نگرانی نخواهد بود.

به طور معمول از 6 ماهگی به بعد دندانها در می‏آیند و تقریبا تعداد دندانها در هر سنی از فرمول

«تعداد دندان = 6 - سن بر حسب ماه»

محاسبه می‏شوند. به دلیل اینکه دندانها در جویدن غذا و همچنین شکل‏گیری فک از اهمیت زیادی برخوردارند از همان ابتدا باید به دقت از دندانهای کودک مواظبت شود.

ادامه دارد ...