«رشد» به معنی تغییر در ابعاد فیزیکی و «نمو» به معنی تغییرات کیفی و کارآیی اندامها و ارگانها میباشد.
1ـ نژاد
2ـ عوامل هورمونی
3ـ تغذیه
4ـ عوامل جسمی و روانی «سایکو سوماتیک»
5ـ فصل
* در بین عوامل مؤثر در رشد، عوامل هورمونی از حساسیت خاصی برخوردارند. هورمونهایی که در رشد مؤثرند عبارتند از:
ـ هورمون تیروئید
ـ هورمون رشد «GH»
ـ هورمونهای آندروژن و استروژن
هورمون تیروئید: از زمان جنینی نقش مهم و مؤثری در رشد دارد و این نقش مهم تا 1 الی 3 سال اول زندگی ادامه دارد.
جایگاه غده تیروئید در قسمت جلوی گردن و در مجاورت حنجره میباشد. غده تیروئید در دوران جنینی خودمختار است. هورمون تیروئید مادر از جفت عبور نمیکند و به جنین منتقل نمیشود. بنابراین اگر اختلالی در ساخت و تولید هورمون تیروئید جنین به وجود بیاید، نوزاد دچار بیماری هیپوتیروئیدیسیم یا کمکاری تیروئید خواهد شد که یکی از علایم هیپوتیروئیدیسم عقبماندگی رشد جسمی و مغزی است به طوری که این کاهش و عقبماندگی رشد حتی در بدو تولد هم مشهود است و با تشخیص به موقع این بیماری میتوان نسبت به درمان آن طفل اقدام نمود و او را از مصیبت عقبماندگی ذهنی و جسمی نجات داد.
* عوامل روحی ـ عاطفی و جسمی به دلیل ارتباط تنگاتنگی که با هم دارند روی رشد و نمو تأثیر بسزایی دارند.
* فصل و رشد و نمو: معتقدند که بین فصل و رشد، ارتباط کمتری وجود دارد ولی به هر حال مطالعات نشان میدهند که در فصل بهار رشد قدی و در فصل زمستان رشد وزنی بیشتر میباشد.
* تغذیه: تغذیه صحیح بخصوص در 3 سال اول عمر کودک دارای اثرات بسیار مهمی بر رشد مغزی و جسمی طفل بر جای میگذارد و عدم تغذیه مناسب به همین میزان بر مغز و جسم کودک اثرات مخرب خواهد داشت و طفل معصوم را در گرداب مهلک سوء تغذیه گرفتار میکند.
ادامه دارد ...